انواع دوخت در گلدوزی با دست

1-دوخت شلال ساده

نام لاتین: Running stitch
کاربرد: معمولاً برای دوخت برگ و ساقه به صورت مستقیم کاربرد دارد اما پیش نیاز تمام موارد دیگر است.
توضیح: از دوخت شلال ساده می‌توان به عنوان الفبای گلدوزی یاد کرد. حالت ساده‌ای از گلدوزی که به نوعی نقطه‌ی آغاز هر هنرجو در این حرفه می‌باشد. این دوخت یکی از بهترین تمرین‌هایی است که به افراد مبتدی کمک می‌کند تا فاصله‌ی میان کوک‌های خود را تنظیم کنند. در این نوع دوخت، کوک‌ها به صورت منظم و یک اندازه به صورت خطی صاف یا خمیده در امتداد هم ردیف می‌شوند. ابتدا سوزن را از زیر پارچه وارد کرده و یک کوک از رو و یک کوک از زیر می‌زنیم. فاصله‌ی بین کوک‌ها معمولاً بین 4 تا 5 میلی‌متر می‌باشد.

2-دوخت بخیه

نام لاتین: Backstitch
کاربرد: پیش نیاز تمام موارد بعدی
توضیح: این مورد هم یکی دیگر از دوخت‌های پایه‌ای است که نحوه‌ی انجام آن به این شکل است. سوزن را از پشت پارچه وارد می‌کنیم و یک کوک می‌زنیم؛ سپس مجدداً سوزن را به پشت پارچه می‌بریم و آن را به اندازه‌ی کوک اول از زیر به روی پارچه وارد می‌کنیم و در انتهای کوک قبلی مجدداً به سمت داخل می‌بریم. در این نوع دوخت باید تلاش کنیم که دوخت‌ها منظم باشد و فاصله نداشته باشد.

 

 

3-دوخت گره فرانسوی

نام لاتین: French knot
کاربرد: برای پر کردن وسط گل‌ها و یا پرکردن درون طرح‌ها استفاده می‌شود.
توضیح: این دوخت بسیار کاربردی و در عین حال نسبتاً راحت است. فقط توجه داشته باشید برای این دوخت از نخ‌هایی با رشته‌ی کمتر استفاده کنید. نحوه‌ی انجام این مورد نیز به این صورت است که ابتدا سوزن را از زیر پارچه به روی آن بیرون آورده و چند بار نخ را به دور سوزن بپیچید و مجدداً سوزن را از نقطه‌ی اولیه وارد کنید. انگشت شست خود را روی گره‌های ایجاد شده بگذارید و با دقت نخ را بکشید تا گره‌ی زیبای فرانسوی شما بر روی پارچه بیفتد.
نکته‌ی دیگر اینکه سایز گره ایجاد شده دست خود شماست. چنانچه می‌خواهید گره‌ی بزرگ‌تری داشته باشید کافی است تعداد دفعات بیشتری نخ را به دور سوزن بپیچید.

 

4-دوخت ساقه‌دوزی

نام لاتین: Stem stitch
کاربرد: از نام این دوخت مشخص است که از آن برای شاخه‌های درختان و ساقه‌های گل در گلدوزی استفاده می‌شود.
توضیح: این مدل به دو صورت انجام می‌شود. حالت اول بر روی خط مستقیم است و حالت دوم به صورت دوخت‌های منحنی کاربرد دارد. در نظر داشته باشید که انجام دوخت به حالت منحنی، به‌مراتب احتیاج به تخصص و تبحر بیشتری نسبت به خط مستقیم دارد. پس قبل از ساقه‌دوزی منحنی، ساقه‌دوزی را بر روی خط مستقیم تمرین کنید. در این حالت سوزن باید سمت راست یا سمت چپ کوک قبلی فرو رود؛ و از هر سمت که این کار را انجام دادید تا انتها در همان طرف ادامه دهید. پس از بیرون آوردن سوزن از پشت پارچه کوک بزنید و قبل از کشیدن کامل نخ، از وسط کوک سوزن را بیرون بیاورید و سپس نخ را بکشید.

5-دوخت میانه

نام لاتین: Split stitch
کاربرد: این دوخت اغلب برای نوشته‌ها و یا حاشیه‌های متون کاربرد دارد.
توضیح: پس از بیرون آوردن سوزن از پشت پارچه و زدن یک کوک، سوزن باید از بین نخ‌های کوک قبلی بیرون آورده شود و سپس یک کوک به اندازه قبلی بخورد که درنهایت همچون زنجیری به هم پیوسته و منظم می‌شود. البته این مورد با دوخت زنجیره‌ای متفاوت است.

 

 

6-دوخت زنجیره‌ای

نام لاتین: Chain stitch
کاربرد: دوختی حرفه‌ای و بسیار زیبا که بیشتر برای کارهای پیچیده در گلدوزی برجسته مانند دانه‌های برف یا نوک درختان و دیگر قسمت‌های ظریف گل‌ها استفاده می‌شود.
توضیح: بزرگ یا کوچک زدن این دوخت بسته به خود شما دارد اما مدل کوچک آن، کاربرد بیشتری دارد. پس از وارد کردن سوزن به زیر پارچه، باز سوزن را در همان نقطه وارد می‌کنیم تا یک حلقه ایجاد شود و برای باقی ماندن حلقه سوزن را کامل نمی‌کشیم؛ سپس مجدداً سوزن را از میان حلقه‌ی ایجاد شده وارد پارچه می‌کنیم و به همین حالت تا انتها ادامه می‌دهیم.
دوخت زنجیره‌ای تک حلقه، زیرمجموعه از دوخت زنجیره‌ای است. به این صورت که پس از دوخت اولین زنجیره، به‌جای ایجاد یک حلقه‌ی دیگر، سوزن را از بالای منحنی ایجاد شده داخل پارچه فرو می‌کنیم و بست می‌زنیم.

 

7-دوخت پاکلاغی

نام لاتین: Fly stitch
کاربرد: بیشتر کاربرد دوخت سرخس در برگ دوزی است.

 

توضیح: این دوخت با نام‌های دیگری نظیر سرخس و یا پرواز هم شناخته می‌شود که در دوخت برزیلی کاربرد فراوانی دارد.

طبق عکس بالا، پس از بیرون آوردن سوزن از نقطه 1، آن را به نقطه 2 برده و از 3 خارج کنید، سوزن باید از بین حلقه رد شود و سپس به پایین کشیده شود. اگر قصد ادامه دادن این دوخت را داشتید، لازم است یک کوک بلند زده و مراحل را تا انتها ادامه دهید. در غیر این صورت کافی است یک بست بزنید.

 

8-دوخت تو پر دوزی

نام لاتین: Satin stitch
کاربرد: در گلدوزی خواسته یا ناخواسته بعضی از قسمت‌ها خالی می‌ماند و دوخت تو پر دوزی همانطور که از نامش پیداست، برای پرکردن این بخش‌های خالی به کار می‌رود. برگ‌ها و گلبرگ‌ها و نوشته‌ها و هر قسمتی که قصد پر کردن آن را دارید با این دوخت انجام می‌پذیرد.
توضیح: تو پر دوزی با عناوینی چون دوخت رفت و برگشتی و یا ساتن دوزی نیز در نزد عموم مشهور است. می‌توان این نوع دوخت را یک شلال در نظر گرفت با این تفاوت که تمام خطوط دوخت کنار هم و به صورت مایل قرار می‌گیرند. هرچند می‌توانید این دوخت‌ها را افقی یا عمودی هم در کنار هم بزنید. کافی است سوزن را از سمت راست وارد کرده و به صورت مایل از چپ خارج کنید. این کار را تا پر شدن طرح ادامه دهید. اگر طرحی که قصد پر کردن آن را دارید به شکل دایره بود، از قطر آن شروع به دوختن کنید. نکته‌ی دیگر اینکه همواره باید از قسمت‌های پهن به سمت قسمت‌های باریک‌تر دوخت بزنید.

9-دوخت دندان‌موشی

نام لاتین: Blanket stitch
کاربرد: این دوخت پرکاربرد بیشتر برای پارچه‌هایی با ضخامت بالا به کار می‌رود. دوخت بر روی نمد که با عنوان نمد دوزی معروف است یکی از اصلی‌ترین کاربردهای دوخت دندان‌موشی می‌باشد. همچنین برای جلوگیری از ریش ریش شدن لبه‌ی پارچه‌ها استفاده می‌شود. پر کردن داخل برگ‌ها کاربرد دیگری برای این نوع از دوخت می‌باشد.
توضیح: مختصات شروع کار در این دوخت، قسمت پشت پارچه در سمت چپ و نزدیک لبه‌ی آن است. پس از ورود سوزن به این نقطه، نخ را به دور لبه و پشت پارچه برگردانید و یک حلقه ایجاد کنید و با دست نگه دارید سپس سوزن را از لبه و از بخیه نقطه شروع وارد کنید و از روی حلقه ایجاد شده عبور دهید، نخ حلقه شده را با انگشت شست دست چپ نگه دارید و هنگام بیرون کشیدن سوزن از پارچه، نخ حلقه شده را رها کنید.

 

 

10-دوخت کوتاه و بلند

نام لاتین: Long and short stitch
کاربرد: فضاهای بزرگ نیز احتیاج به پر شدن دارند و این نوع دوخت کاربردی برای پرکردن فضاهای بزرگ است. گلبرگ‌ها و برگ‌های بزرگ مقصدی جذاب برای دوخت کوتاه و بلند می‌باشد.
توضیح: این نوع دوخت با نام دیگری تحت عنوان ابریشم‌دوزی نیز شناخته می‌شود. در این دوخت شما می‌توانید برای دوخت‌های بلند و کوتاه از دو رنگ مختلف استفاده کنید که این مهم، ظاهری بی‌نظیر به کار شما می‌دهد. سطر اول بخیه در امتداد و لبه کار دوخته می‌شود. همچنین می‌توانید جای بخیه‌های بلند و کوتاه را باهم عوض کنید و تا کامل شدن سطح این کار را ادامه دهید. این دوخت در تمام موارد مذکور، بیشترین شباهت را به دوخت ماشینی دارد. پس پر واضح است که به دلیل شکیل بودن، از ارزش بالاتری نسبت به سایر دوخت ها برخوردار می‌باشد.

چکیده مقاله

هرچند که یادگیری هر هنری مستلزم تکرار و تمرین است، اما یکی از فاکتورهایی که موجب کوتاه شدن زمان یادگیری و انجام تمرین با کیفیت بیشتر می‌شود؛ این است که قبل از انجام یک کار، نسبت به آن یک دیدگاهی داشته باشیم. در این مقاله سعی کردیم تا دیدگاه شما به مسئله‌ گلدوزی با دست را وسعت ببخشیم تا با نگاهی عمیق تر، افق های این هنر را قبل از پیمایش مشاهده کنید. امید است پس از خواندن این مقاله، با شناخت اولیه، مسیر پیشرفت را زودتر از قبل طی کنید و در این هنر، صاحب سبک شوید.