تاریخچه خیاطی در جهان و ایران

خیاطی فرآیند استفاده از سوزن و نخ برای چسباندن تکه‌های پارچه و تولید لباس است. اختراع نخ ریسندگی و بافندگی به دوران پارینه سنگی (عصر حجر قدیم) باز می‌گردد. با این حال، مواد مورد استفاده برای خیاطی در این زمان‌ها کاملاً متفاوت از مواد فعلی بود. استفاده از کلمه «خیاطی» به قرن چهاردهم باز می‌گردد، در حالی که امروزه حدود 25 تکنیک مختلف خیاطی وجود دارد.

تاریخچه خیاطی

انسان‌ها خیاطی با دست را حدود 20.000 سال قبل شروع کرده‌اند. اولین سوزن‌ها برای خیاطی از جنس استخوان و شاخ حیوانات بودند.

اختراع چرخ خیاطی

هزاران سال خیاطی با دست تا قرن نوزدهم ادامه داشت تا اینکه اولین اختراع چرخ خیاطی اختراع شد. Barthélemy Thimonnier  مخترع فرانسوی بود که اولین چرخ خیاطی را اختراع کرد.

آیا می‌دانستید که اولین طراحی در سال 1790 و اولین چرخ خیاطی در سال 1830 توسط Barthélemy Thimonnier  اختراع شد؟

مدت کوتاهی پس از ثبت اختراع دستگاه در سال 1830، تیمونیر یک کارخانه پوشاک تأسیس کرد که از دستگاه‌های خود برای تولید یونیفورم ارتش استفاده کرد. او اولین کسی بود که چنین دستگاه‌هایی را تولید کرد و سهم قابل توجهی در تاریخ خیاطی داشت.

ماشین چوبی با استفاده از یک سوزن و نخ، دوخت زنجیره‌ای انجام می‌داد. در حالی که نتایج آن مشابه با دوخت دوست بود؛ اما بی‌عیب و نقص نبود. سوزن به طور مکرر در پارچه گیر می‌کرد و نیاز به تنظیم مجدد دستی داشت. با این حال، دستگاه هنوز هم خیلی سریع‌تر از دوخت با دست کار می‌کرد.

متأسفانه مدت کوتاهی پس از افتتاح کارخانه تیمونیر، خیاطان از ترس اینکه ماشین‌های خیاطی جایگزین شغل آن‌ها شوند، آن‌ها را سوزاندند.

تلاش دوم برای چرخ خیاطی

در سال 1846، Elias Howe اولین چرخ خیاطی کارآمد را اختراع کرد که از طراحی کوک زنجیری برخوردار بود. در حالی که او اولین کسی نبود که ‌ایده چرخ خیاطی را مطرح کرد، Elias Howe تنظیماتی را انجام داد که عملکرد ماشین را به طور قابل توجهی بهبود بخشید. او حدود 8 سال را صرف توسعه دستگاه خود کرد.

Elias Howe به دنبال سرمایه‌گذارانی برای حمایت از تولید چرخ خیاطی خود بود. او همچنین مشکلاتی در فروش این محصول داشت، زیرا قیمت آن حدود 300 دلار بود (معادل 8000 دلار امروز). در حالی که او به جستجوی بودجه ادامه می‌داد، دیگران شروع به تولید دستگاه‌های خود با طرح‌های مشابه کردند. در قرن بیستم، کارآفرینان بیش از 4000 چرخ خیاطی مختلف را اختراع کردند.

Isaac Merritt Singer، بازیگر، تاجر و کارآفرین آمریکایی یکی از افرادی بود که طرح Elias Howe را کپی کرد. سینگر دستگاه‌هایی را تولید می‌کرد و می‌فروخت که مشابه طراحی هاو بود. دستگاه او می‌توانست حدود 900 کوک در دقیقه بزند و زمان صرف شده برای ایجاد یک لباس را به شدت کاهش دهد. در گذشته دوخت یک پیراهن، 15 ساعت زمان می‌برد. با چرخ خیاطی سینگر، تولید یک پیراهن فقط 1 ساعت طول می‌کشید.

در نهایت، شرکت چرخ خیاطی سینگر، به یکی از اولین تجارت‌های چند ملیتی آمریکایی تبدیل شد.

دعوای قضایی ...

هاو با تولید و بازاریابی اختراع خود، سینگر را به دلیل نقض حق ثبت اختراع به دادگاه کشاند. هاو برنده این پرونده قضایی شد و مبلغ زیادی (بر اساس تک تک ماشین‌هایی که تولید می‌شد) از سینگر و افراد دیگری دریافت کرد که از اختراع او سود برده بودند.

در حالی که بسیاری ادعا می‌کنند که هاو خالق اصلی چرخ خیاطی بوده است، برخی دیگر استدلال دارند که اختراع سینگر، اولین چرخ خیاطی عملی بود که به شدت صنعت پوشاک را تحت تأثیر قرار داد. این بدان دلیل است که استفاده از دستگاه او در خانه راحت‌تر بود و پیشرفت‌های دیگری مانند پدال پایی (شبیه ماشین‌های امروزی) در دستگاه‌های او مشاهده می‌شد.

با گذشت زمان، خانم‌ها بیشتر و بیشتر به خیاطی مشغول شدند. آن‌ها شروع به تولید پرده و پتو کردند که در کلیسای محلی خود و انجمن‌های خیاطی می‌فروختند. عصر طلایی خیاطی در دهه 1950 بود که تمرکز بر خیاطی برای مد، به میان آمدن طرح‌ها و رنگ‌های مختلف و افراد مشهور افزایش یافت.

چه کسی می‌دانست که تاریخچه خیاطی و چرخ خیاطی انقدر جالب است؟

اختراع چرخ خیاطی، بسیار پیچیده است؛ مخترعین با شورش‌ها، دعوا‌ها و ضرر و زیان‌های بسیار، آن‌ها را برای شما فراهم کردند!

تاریخچه خیاطی در ایران

مظفر الدین شاه اولین چرخ خیاطی را همراه با یک خیاط قفقازی، به عنوان سوغات از فرنگستان به تهران آورد. مظفر الدین شاه این خیاط را آورد تا لباس درباریان را به وسیله چرخ خیاطی بدوزد. در آن زمان، مردم با تصور این که چرخ خیاطی، پارچه را می‌جود و دوام آن را کم می‌کند، استقبال چندانی از این اختراع نکردند؛ اما سهولت، سرعت و کیفیت کار خیاطی باعث شد چرخ خیاطی جای خود را در زندگی ایرانی باز کند تا آنجا که به یکی از وسایل منزل و اقلام جهیزیه دختران دم بخت تبدیل شد.

در این دوران، افراد بسیاری به هنر خیاطی روی آوردند که به 3 شکل متفاوت کار می‌کردند:

1. دوزندگانی که مغازه داشتند و به شکل رسمی کار می‌کردند. آن‌ها لباس‌ها را بر اساس الگو می‌دوختند و مشتریانشان، اغلب تجار و افراد اشرافی بودند.
2. خیاط‌های بازاری که محل کار آن‌ها در بازار بود. قیمت لباس‌های خیاط‌های بازاری نسبت به لباس‌های دیگر، ارزان‌تر بود. آن‌ها لباس‌ها در اختیار عموم مردم می‌گذاشتند و هر شخصی با توجه به بودجه خود، لباس‌های مناسب خود و خانواده‌اش را می‌خرید.
3. زنان خانه داری که خیاطی بلد بودند، برای خانواده خود، لباس می‌دوختند. اگر فرصت می‌کردند برای همسایه‌ها و افراد کوچه و باز هم لباس می‌دوختند. البته گفتنی است که با توجه به زمانی که خیاطی نیاز داشت، دستمزد آن زمان خیاطی اندک بود.

تاریخچه مد در ایران

اولین طراح مد در ایران، زینت جهانشاهی محسوب می‌شود. زینت جهانشاهی، دختر یکی از سرهنگ‌های وزارت جنگ و تحصیل کرده آلمان بود. زینت جهانشاهی بعد از ازدواج، به سوئیس رفت و همین‌جا بود که آموزش‌های او در زمینه خیاطی و مد آغاز شد. همچنین او به پاریس سفر کرد و در آنجا، مهارت زیادی در خیاطی به دست آورد. زینت جهانشاهی تحت تعلیم «پیر بالمن» یکی از طراحان معروف آن زمان قرار گرفت و رموز خیاطی مدرن را فرا گرفت. او در سال 1321 به همراه همسرش به ایران بازگشت. زینت جهانشاهی پس از بازگشت به ایران، یک لباس فروشی و خیاط خانه در خیابان امیریه تهران افتتاح کرد. از آنجایی که زینت جهانشاهی، اولین طراح زن ایرانی بود، خانم‌های آن زمان از خیاط خانه او بسیار استقبال کردند.

سخن پایانی

صنعت مد، دوران بسیار سختی را گذرانده تا به این مرحله برسد. این روزها، در خیابان‌ها قدم می‌زنیم و هزاران مدل لباس می‌بینیم و هرکدام را که دوست داشتیم،‌ خریداری می‌کنیم. در گذشته، ابتدا با دست لباس می‌دوختند و خیلی زمان لازم بود تا یک لباس دوخته شود. با گذشت زمان، چرخ خیاطی اختراع شد که کار را بسیار راحت‌تر و سریع‌تر ساخت. ما در این مطلب در مورد تاریخچه خیاطی در جهان و ایران صحبت کردیم. امیدواریم این مطلب برایتان مفید بوده باشد و نظرات خود را با ما در میان بگذارید.